درمان بیماری های نشیمنگاه
متاسفانه امروزه با پیشرفت تکنولوژی و تغییر در سبک زندگی، بسیاری از افراد عادات غلط و ناسالمی را در زندگی روزمره پیش می‌گیرند. بسیاری از افراد دیگر همانند گذشته تحرک و فعالیت روزانه نداشته و مدت زمان بیش‌تری را به صورت نشسته سپری می‌کنند. علاوه بر این تغذیه و رژیم غذایی نامناسب نیز در عمده افراد در جامعه فراگیر شده است. به همین نسبت نیز می‌توانیم افزایش میزان ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله بیماری‌های نشیمنگاهی را به وضوح مشاهده کنیم. هر روزه افراد بیش‌تری با شکایت از احساس درد در ناحیه نشیمنگاهی به کلینیک‌ها مراجعه می‌کنند. بیماری‌های نشیمنگاهی انواع گوناگونی دارند؛ اما از رایج‌ترین آن‌ها می‌تواند به بیماری‌های بواسیر، شقاق، و کیست مویی اشاره داشت.
هر یک از این بیماری‌ها به شکلی متفاوت بروز کرده و علائم گوناگونی دارند. روش درمان نیز می‌تواند با توجه به نوع بیماری و میزان پیشرفت آن متفاوت باشد که تشخیص آن نیز بر عهده پزشک متخصص است. اما دلیل اصلی بروز بیماری‌های نشیمنگاهی نظیر کیست مویی چیست؟ بهترین روش درمان برای بیماری بواسیر و شقاق چیست؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق‌تر علل بروز هر یک از این بیماری‌ها به همراه علائم و روش‌های درمانی برای آن‌ها بپردازیم. با بیتاکلینیک همراه شوید.
رایج‌ترین بیماری‌های نشمینگاه کدامند؟
نشیمنگاه به بخشی از آناتومی بدن انسان گفته می‌شود که در پشت بدن قرار دارد. اگر بیماری‌ای در این بخش از بدن ظهور کند، نشستن فرد با احساس درد همراه خواهد بود. بیماری‌های نشیمنگاهی به بیماری‌هایی گفته می‌شود که در اطراف یا لبه‌های مقعد بروز می‌کنند. این بیماری‌ها معمولاً با درد خفیف و یا شدید همراه هستند و اگر به روش صحیح و در زمان مناسب درمان نشوند، می‌توانند به شکل مشکلات جدی‌تری بروز کنند. البته درد را می‌توان یکی از علایم اولیه و ابتدایی بیماری‌های نشیمنگاه دانست. بیماری می‌تواند با توجه به وضعیت و مرحله‌ای که در آن قرار دارد، و همچنین شرایط فرد مورد نظر، علائم مختلفی به همراه داشته باشد.
معمولاً بیماری‌های مقعدی اگر به سرعت تشخیص داده شوند با استفاده از روش‌های سنتی و پرهیزهای غذایی قابل درمان خواهند بود. اما اگر به بیماری و درمان آن توجهی نداشته باشید ممکن است با اوضاع وخیم‌تری روبرو شوید. از جمله مهم‌ترین دلایلی که ممکن است موجب بروز بیماری‌های نشیمنگاهی شود می‌توان به نشستن طولانی مدت، تحرک کم، نوشیدن آب به میزان ناکافی، و همچنین نداشتن فیبر کافی در برنامه غذایی اشاره داشت. بیماری‌های مقعدی انواع گوناگونی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- بواسیر (هموروئید)
- شقاق (فیشر)
- آبسه (فیستول)
- کیست مویی (سینوس پیلونیدال)
در ادامه قصد داریم به بررسی دقیق‌تر بیماری‌های بواسیر، شقاق، و کیست مویی بپردازیم.
بیماری بواسیر چیست؟
هموروئید یا همان بواسیر را می‌توان از جمله رایج‌ترین بیماری‌های نشیمنگاه دانست. حدود نیمی از افراد تا سن 50 سالگی این بیماری را تجربه می‌کنند. اما بواسیر چیست؟ و چگونه بروز پیدا می‌کند؟ بیماری بواسیر در واقع به تورم و بیرون‌زدگی رگ‌های مقعد گفته می‌شود که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. بیماری هموروئید را می‌توان به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرد. هموروئید داخلی در کانال داخلی مقعد، و هموروئید خارجی در اطراف ناحیه مقعدی و به صورت توده‌های نرم و متورم و یا توده‌های سفت ظهور پیدا می‌کند.
علائم بواسیر چیست؟
بواسیر را می‌توان از جمله بیماری‌هایی دانست که علائمی کاملا مشهود و واضح دارد. به همین دلیل هم افراد می‌توانند به موقع متوجه بروز آن شده و برای درمان اقدام کنند. اما مهم‌ترین علائم بروز بیماری بواسیر چیست؟ بهتر است پیش از هر چیز به خاطر داشته باشید که در صورت مشاهده هر یک از این علائم باید به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا در صورت سهل‌انگاری با وخیم‌تر شدن بیماری و مشکلات بیش‌تری مواجه خواهید شد. برخی از مهم‌ترین علائم بروز بیماری هموروئید عبارت است از:
- خونریزی پس از دفع
- مشاهده خون در مدفوع
- پدیدار شدن کیسه‌های متورم در ناحیه خارجی مقعد
- احساس سوزن یا خارش در ناحیه مقعد
- احساس درد به هنگام عمل دفع
علت بواسیر چیست؟
بیماری هموروئید ممکن است بنا بر فیزیک بدنی و همچنین عادات افراد به دلایل مختلفی بروز پیدا کند. از جمله رایج‌ترین دلایلی که موجب بروز این بیماری می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاه داشت:
- چاقی مفرط
- نوشیدن آب کم در طول روز
- عدم دریافت فیبر کافی در برنامه غذایی
- نشستن به مدت طولانی و عدم تحرک
- بارداری
- فشار آوردن به هنگام دفع مدفوع
- سوابق خانوداگی
بهترین درمان برای بیماری بواسیر چیست؟
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، بیماری‌های نشیمنگاهی اگر به موقع تشخیص داده شوند ممکن است با پرهیزهای غذایی و روش‌های خانگی به راحتی درمان شوند. برای درمان بیماری هموروئید در مراحل خفیف و ابتدایی نیز می‌توانید از روش‌های خانگی استفاده کنید. برای رفع هموروئید بهتر است سبک زندگی خود را بهبود داده و رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. افزایش فعالیت‌های بدنی، نوشیدن آب کافی، و همچنین رعایت بهداشت فردی از جمله مواردی هستند که می‌توانند بیماری شما را تا حدی بهبود دهند. علاوه بر این در مراحل ابتدایی با استفاده از برخی از پمادهای موضعی و یا یک دوره دارویی می‌توان تا حد کافی بیماری را کنترل کرد.
اگر بیماری دیگر با استفاده از دارو و روش‌های طبیعی درمان نشود، می‌توان از دو روش لیزر و جراحی برای رفع آن استفاده کرد. بسیاری از افراد استفاده از روش لیزر را ترجیه می‌دهند. دلیل آن نیز مشکلات و سختی‌های مربوط به جراحی است که از جمله آن می‌توان به بیهوش و بستری شدن فرد، و همچنین گشاد شدن دهانه مقعد و بی‌اختیاری اشاره داشت. این در حالی است که با استفاده از لیزر نه تنها بیماری درمان می‌شود، بلکه از بروز مجدد آن در آینده نیز جلوگیری به عمل می‌آید. در هر صورت برای آنکه بدانید بهترین روش درمان بواسیر چیست باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کیست مویی چیست؟
کیست مویی از دیگر بیماری‌های نشیمنگاهی است که به آن سینوس پیلونیدال نیز گفته می‌شود. کیست مویی معمولا به صورت یک گودال و در انتهای دنبالچه و در بالای خط باسن ایجاد می‌شود. این بیماری را می‌توان به ندرت در دیگر اعضای بدن مشاهده کرد. یکی از دلایل مهم برای بروز این بیماری ژنتیک و عوامل ارثی است. سینوس پیلونیدال در اثر رشد غیرطبیعی مو و شکسته شدن آن به داخل پوست ایجاد می‌شود. کیست مویی معمولاً به صورت یک منفذ پوستی و یا فرورفتگی حاوی مو دیده می‌شود. اما علل و علائم بیماری کیست مویی چیست؟ و چگونه می‌توان از این بروز این بیماری جلوگیری کرد؟
علائم کیست مویی چیست؟
متاسفانه بیماری سینوس پیلونیدال در ابتدا علائم خاصی ندارد و بسیاری از بیماران به ندرت متوجه بروز آن می‌شوند. برخی از افراد به هنگام شستشو توده‌ای بدون درد را در محل مذکور احساس می‌کنند. کیست مویی پیش از آنکه عفونی شود هیچ دردی نخواهد داشت. علائم آن نیز پس از عفونی شدن کیست ظاهر می‌شوند. از جمله علائم مهم ابتلا به بیماری کیست مویی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- قرمزی و احساس درد
- ترشح خونابه و چرک کردن محل کیست
- احساس درد به هنگام نشستن
- تب و لرز و حالت تهوع
- تورم کمی بالاتر از مقعد
- خروج مو از ضایعه
- بروز رطوبت غیرمنتظره در ناحیه کمر
- ایجاد سوراخ‌هایی در پوست
علل بروز کیست مویی چیست؟
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم مهم‌ترین علت بروز بیماری کیست مویی عوامل ارثی و ژنتیک است. اما عوامل دیگری نیز در ظهور این بیماری موثر هستند که با دانستن آن‌ها می‌توانید از ایجاد کیست در بدن خود جلوگیری کنید. تحقیقات نشان داده است که اغلب بیماران مبتلا به کیست مویی، مردان در سنین 20 تا 30 سالگی هستند. برخی از دلایل مهمی که ممکن است به بروز بیماری سینوس پیلونیدال منجر شود عبارت است از:
- نشستن طولانی مدت و نداشتن تحرک کافی
- استفاده از لباس‌های تنگ
- عدم رعایت بهداشت و موزدایی
- چاقی مفرط و اضافه وزن
- پرمویی و وجود موهای بلند در ناحیه مذکور
- آسیب‌دیدگی یا خارش دائمی محل
اما بهترین روش‌های پیشگیری از بیماری کیست مویی چیست؟ حتی اگر فردی پرمو باشید باز هم می‌توانید با اصلاح عادات روزمره و سبک زندگی و همچنین رعایت بهداشت فردی به راحتی از بروز این بیماری جلوگیری کنید. برای پیشگیری از ابتلا به بیماری سینوس پیلونیدال بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
- بهداشت فردی را رعایت کرده و محدوده مذکور را همواره پاکیزه نگه دارید.
- موهای ناحیه مذکور را به صورت مداوم از بین برده یا کوتاه نگه دارید. می‌توانید از روش‌هایی مانند لیزر برای رفع موهای زائد این ناحیه استفاده کنید.
- در صورت لزوم وزن خود را کاهش داده و از فعالیت بدنی به میزان کافی غافل نشوید.
- از نشستن‌های طولانی مدت پرهیز کنید.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ و ناراحت اجتناب کنید.
بهترین درمان کیست مویی چیست؟
درمان کیست مویی با روش‌های گوناگونی امکان‌پذیر است که از جمله آن‌ها می‌توان به درمان‌های خانگی، درمان‌های دارویی، درمان با لیزر، و همچنین درمان با جراحی اشاره داشت. جراحی برای درمان کیست مویی با دو روش باز و بسته انجام می‌شود که تشخیص آن نیز بر عهده پزشک متخصص خواهد بود. اگر کیست مویی خفیف بوده و همچنان در مراحل ابتدایی باشد ممکن است بتوان با استفاده از روش‌های خانگی و داروهای مناسب از پیشرفت آن جلوگیری کرده و درد را کاهش داد. اما درمان قطعی بیماری سینوس پیلونیدال تنها با استفاده از جراحی و لیزر انجام می‌شود. درمان کیست مویی با لیزر نیز تنها در مواردی خاص و با تشخیص و صلاحدید پزشک جایگزین روش جراحی می‌شود. معمولاً در حدود 40 تا 60 درصد از موارد، این بیماری عود پیدا می‌کند. در این زمان کیست بسیار دردناک شده و برای درمان به عمل جراحی نیاز خواهد داشت.
در جراحی برای درمان این بیماری، ابتدا چرک خارج شده و سپس کل کیست جدا می‌شود. توجه داشته باشید که معمولاً تشخیص عمق و اندازه کیست غیرممکن بوده و پزشکان تنها با باز کردن آن می‌توانند متوجه اندازه کیست شوند. بدین ترتیب نمی‌توانید با مشاهده ظاهر کیست به عمق آبسه پی برده و حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. حال روش درمان با لیزر کیست مویی چیست؟ در ایران معمولاً اگر کیست مویی خیلی پیشرفته و مزمن نباشد از لیزر برای درمان استفاده می‌شود. درمان کیست با لیزر بدون هیچگونه درد و خونریزی بوده و به صورت سرپایی انجام می‌شود. پزشک مربوطه با استفاده از لیزر توده را شکاف داده و آن را تخلیه می‌کند. توجه داشته باشید که پس از عمل باید طبق دستور پزشک مراقبت‌های مربوطه را انجام دهید تا از بازگشت کیست جلوگیری شود.
شقاق چیست؟
یکی دیگر از بیماری‌های رایج نشیمنگاهی بیماری شقاق یا همان فیشر است. شقاق در واقع به معنای چاک‌خوردگی و ترک‌خوردگی، یا همان زخم شدن لبه داخلی مقعد است. شقاق یک زخم پوستی است که به صورت خطی طولی در ناحیه زیر خط دندانه‌ای و در نیمه تحتانی کانال مقعد شکل می‌گیرد. به دلیل وجود حسگرهای حسی زیاد در این ناحیه، افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند معمولا درد زیادی را به هنگام دفع تجربه می‌کنند. شقاق مقعد به صورت شکافی بیضی‌شکل و کوچک در سر مقعد ایجاد می‌شود که می‌تواند درد زیاد و خونریزی به هنگام عمل دفع را به همراه داشته باشد. البته این بیماری اگر به زودی تشخیص داده شده و برای درمان آن اقدام شود می‌تواند به راحتی از بین برود. اما اگر به سرعت برای درمان این بیماری اقدام نکنید ممکن است با گذشت زمان عضلات زیرین نیز درگیر شوند.
علائم شقاق چیست؟
بیماری شقاق نیز مانند هر بیماری دیگری علائمی به همراه دارد که در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها باید به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کنید. البته بهتر است اشاره کنیم که مشاهده این علائم لزوما به معنای ابتلا به بیماری فیشر نیست و ممکن است حاکی از بروز بیماری‌های دیگر نیز باشد. تشخیص بیماری و روش مناسب برای درمان کاملا بر عهده پزشک خواهد بود. اما مهم‌ترین علائم بیماری شقاق چیست؟
- خونریزی مقعد
- احساس خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- احساس وجود ضایعه‌ای گوشتی در اطراف مقعد
- احساس درد به هنگام ادرار و سرفه کردن
- وجود ترک در اطراف ناحیه مقعد
- مشاهده خون پس از عمل دفع
علل بروز بیماری شقاق چیست؟
بروز بیماری فیشر یا همان شقاق دلایل متعددی دارد. این علل ممکن است با توجه به نوع و سبک زندگی فرد و همچنین شرایطی که ممکن است در دوره‌های مختلف در آن قرار گیرد متفاوت باشند. معمولاً افرادی که دچار اختلالات زمینه‌ای در دریچه‌ی مقعد هستند به احتمال بیش‌تری به بیماری فیشر مبتلا می‌شوند. عوامل دیگر ممکن است به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در ظهور این بیماری اثرگذار باشند. برخی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به بیماری شقاق عبارت است از:
- اسهال طولانی مدت
- یبوست
- کم‌تحرکی
- رابطه جنسی مقعدی
- خاراندن بیش از حد ناحیه مقعد
- بارداری و زایمان
- تنگی دریچه مقعد
- استفاده از دستمال زبر در سرویس بهداشتی
بهترین روش درمان شقاق چیست؟
بیماری شقاق در بسیاری از افراد در عرض مدت کوتاهی مانند هر زخم یا پارگی دیگری درمان می‌شود. اما به طور کلی روش‌های درمانی برای بیماری شقاق به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. اگر بیماری فیشر به دلیل سبک نادرست زندگی و تغذیه نامناسب باشد، می‌توان با اتکا بر راهکارهای ساده و درمان‌های خانگی به بهبود آن کمک کرد. هر اندازه که عمق و طول ترک‌های پوستی ناشی از فیشر کم‌تر باشد، علائم مربوطه نیز خفیف‌تر بوده و می‌توان سریع‌تر و راحت‌تر بیماری را درمان کرد. اما بهترین روش درمان خانگی شقاق چیست؟ برای درمان خانگی شقاق و بهبود علائم آن می‌توانید از موادی مانند روغن زیتون، آلوئه‌ورا، ژل آل آرژنین، و سرکه سیب استفاده کنید. علاوه بر این مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند حبوبات و انواع آجیل‌ها و دانه‌ها نیز به بهبود بیماری کمک خواهد کرد. سعی کنید از نشستن‌های طولانی‌مدت نیز پرهیز کرده و اجابت مزاج را به تاخیر نیندازید.
گاهی ممکن است نتوان با استفاده از روش‌های سنتی و خانگی بیماری شقاق را بهبود داد. در این زمان توصیه می‌شود که از روش‌های درمانی دیگر نظیر جراحی و لیزر استفاده کنید. معمولاً درمان شقاق با کمک لیزر نسبت به جراحی معمولی نتایج بهتری داشته و سریع‌تر است. در صورت درمان با لیزر نیازی به بستری در بیمارستان و بیهوشی نبوده و بیمار می‌تواند یک روز پس از عمل به کارهای روزانه خود ادامه دهد. علاوه بر این درمان با لیزر درد بسیار کم‌تری داشته و میزان خونریزی آن نیز کم‌تر خواهد بود. در هر صورت تشخیص روش مناسب برای درمان شقاق کاملاً بر عهده پزشک متخصص خواهد بود.
تفاوت بواسیر و شقاق چیست؟
برخی از افراد به دلیل شباهت‌هایی که میان بواسیر و شقاق وجود دارد نمی‌توانند این دو بیماری را از یکدیگر تشخیص دهند. اما تفاوت‌های مهم میان بیماری شقاق و بواسیر چیست؟
- نوع درد: نوع درد را می‌توان یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های موجود میان این دو بیماری دانست. بیمارانی که به هموروئید مبتلا هستند در طول روز نیز احساس درد دارند؛ اما بیماران مبتلا به فیشر تنها به هنگام دفع احساس درد و سوزش خواهند داشت.
- درمان: معمولاً عمده بیمارانی که به فیشر مبتلا هستند در عرض چند روز با رعایت رژیم غذایی و ملین‌ها بهبود پیدا می‌کنند. اما هموروئیدهای دردناک باید با استفاده از روش‌های به روزتر مانند جراحی یا لیزر درمان شوند. به طور کلی استفاده از درمان‌های خانگی برای بهبود شقاق نسبت به هموروئید موثرتر خواهند بود.
- ظاهر: در بیماری بواسیر معمولا عروق تورم پیدا کرده و بیمار می‌تواند توده‌هایی را در اطراف ناحیه مقعد احساس کند. این در حالی است که در بیماری شقاق ترک یا زخمی عمیق بر دیواره مقعد ظاهر می‌شود. زخم ناشی از شقاق معمولاً متورم و ملتهب است.